پیام دکتر مصطفی معین به مناسبت بیست و هشتمین همایش روز جهانی آسم

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ این پیام به شرح زیر است:

"درمان‌ با اسپری‌های آسم را در دسترس همگان قرار دهید!"،
 شعار روز جهانی آسم در سال جاری(۲۰۲۵) است. امسال بیست‌ و هشتمین همایش سالانه روز جهانی آسم توسط انجمن آسم و آلرژی ایران، مرکز تحقیقات ایمونولوژی و آسم و آلرژی، و وزارت بهداشت برگزار می‌گردد. دلیل انتخاب این شعار به خاطر اهمیت حیاتی مصرف اسپری‌های استروئیدی و غیر استروئیدی در کنترل علائم بالینی آسم و نیز پیشگیری از حمله‌های سختِ این بیماری است. حمله‌ی آسم می‌تواند به بستری شدن بیماران مبتلا در بیمارستان منجر شود و هزینه‌های سنگینی را برای بیماران و خانواده‌ی ایشان باعث گردد و متاسفانه در مواردی نیز به مرگ آن‌ها بیانجامد. آسم در میان همه بیماری‌ها، شایع‌ترین علت مراجعه به اورژانس و غیبت از مدرسه و یا عدم حضورِ افراد در محل کار و اشتغال است. اکنون بیش از ۳۵۰ میلیون نفر در دنیا به آسم مبتلا هستند، و سالانه ۴۵۵ هزار تلفات انسانی آن است، که با تاسف ۹۶ درصد آن در کشورهای با درآمد کم یا متوسط رخ می‌دهد! در ایران ما نیز نزدیک به ۱۱ درصد کودکان و ۹ درصد بزرگسالان ایرانی به آسم دچار هستند!

از اواسط قرن گذشته به اینطرف، با گسترش شهرنشینی و آلودگی هوای شهرها، تخریب محیط زیست و تغییرات آب و هوایی، زندگی آپارتمانی و تماس بیشتر انسان با آلاینده های فضای بسته، ترویج رفتارهای غیر بهداشتی و سبک ناسالم زندگی از نظر نوع رژیم غذایی بسته بندی شده و آماده مصرف (فست‌فودها)، عدم تحرک و چاقی، و نیز رفتارهای پرخطر مانند مصرف سیگار و مواد اعتیادآور و الکل موجب شیوع روزافزون آلرژی‌ها، بیماری های مزمن و انسدادی راه‌های هوائی ریه مانند آسم و COPD و نیز سکته‌های قلبی و مغزی سرطان و دیابت شده است. بی‌تردید، مدیریت موفق فرآیند خسارتبار شیوع آسم و آلرژی‌ها، امراض مزمن تنفسی و سایر بیماری‌ های مزمن غیرواگیر (NCD)، تنها در گرو داشتن یک عزم و برنامه ملّی است. این برنامه ملّی برای درمان و مراقبت از بیماران، باید شامل چهار رکن زیر باشد: ۱-تشخیص سریع بیماری و ارزیابی شدت آن ۲- آموزش بیماران و جلب مشارکت آنان در مراقبت از خود ۳- پرهیز از عوامل خطر محیطی و سبک ناسالم زندگی ۴- و تجویز درمان دارویی است که با مدیریت پزشکان معالج و آموزش به بیمار و خانواده او به انجام میرسد.

در این میان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با کمک انجمن های علمی و دیگر نهادهای مدنی نقش محوری را از نظر مسئولیت های سیاستگذاری و برنامه ریزی، ایجاد هماهنگی بین بخشی و جلب مشارکت عمومی برعهده دارد. ارائه آموزش های عمومی در جهت ارتقای سواد سلامت با همکاری نهادهای مدنی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، ارتقای مدیریت علمی با اصلاح و تحول در ساختار نظام سلامت بر پایه اطلاعات و شواهد علمی، تقویت نیروی تخصصی و کارشناسی، طراحی و اجرای پژوهش های اپیدمیولوژیک در سطح ملّی با کمک مراکز تحقیقاتی، بهبود کیفیت خدمات بهداشت و تغذیه سالم و امور پیشگیری، ایجاد دسترسی عمومی و عادلانه به دارو و درمان، گسترش کمی و کیفی پوشش همگانی بیمه های درمانی، افزایش سرانه بهداشت و درمان در برنامه های توسعه و بودجه های سالانه کشور از جمله راهبردها و برنامه های پیشنهادی است. این است که سازمان جهانی بهداشت بر تخصیص حداقل یک درصد از بودجه بهداشت و درمان کشور‌ها را برای کنترل این بیماری توصیه کرده است.

از نظر برآورد بار مالی و هزینه‌های اقتصادی آسم، طبق پژوهش‌هائی که در مرکز تحقیقات ایمونولوژی و آسم و آلرژی طی سال‌های گذشته انجام گرفته است، هزینه‌های درمان استاندارد آسم برای هر بیمار، چیزی درحدودِ ۵۰ میلیون تومان (۵۰۰ دلار) در هر سال است که در سطح ملّی به بیش از ۴۰ همت در هر سال برآورد می‌شود! حال اگر به دلیل مصرف نکردن اسپری‌ها به علت عدم توانائی خرید، نایابی دارو، و یا شیوه نادرست مصرف آن‌ها؛ کارِ بیمار به بستری شدن در بیمارستان برسد، هزینه‌های درمان فوق حداقل به دوبرابر افزایش خواهد یافت.

آسم همچنین از عوامل مهم کاهش کیفیت زندگی بیمار و خانواده او و نیز ناتوانی و از کارافتادگی بیماران مبتلا است. طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از ۲۳/۷ میلیون نفر در دنیا دچار ناتوانی و یا مرگ زودرس به علت آسم می‌شوند که بار سنگینی بر دوش بیماران و خانواده ایشان و تحمیل هزینه‌های بسیاری بر جوامع و کشورها است. خوشبختانه این ناتوانی و یا تلفات با مصرف به‌موقع و صحیح اسپری‌ها در بلند مدت قابل پیشگیری است، ولی واقعیتِ این است که قیمت زیاد اسپری‌های درمانی آسم، یا نایابی آن‌ها، یا نبودِ همکاری بیمار در مصرف دارو و یا عدم مصرف صحیح اسپری توسط بیماران رایج است، و علاوه بر هزینه‌های بیشتر، پیآمدهای بیماری نیز نامطلوب خواهد بود.

چون تشخیص زودهنگام آسم و درمان سریع آن، برای پیشگیری از تشدید بیماری اهمیت زیادی دارد، از این‌روست که از چند سال قبل، برنامه گزارش‌دهی آسم از طریق ادغام این بیماری در شبکه سلامت و برقراری نظام ارجاع بصورت آزمایشی درچند استان کشور انجام گرفته است. امیدواریم که با ارزیابی نتایج این برنامه و با تامین منابع مالی و انسانی مورد نیاز و استانداردسازی مراکز تخصصی و تشخیص و درمان آسم از سوی وزارت بهداشت، این اقدام بتواند راهبرد موثری برای پیشگیری و مراقبت و کنترل شیوع و کاهش هزینه‌های بهداشتی و روانی-اجتماعی آسم و دیگر بیماری‌های مزمن تنفسی در سطح کشور باشد. در پایان، امیدوارم که همایش روز جهانی آسم امسال بتواند برای مخاطبان آن که عموم جامعه، بیماران و خانواده‌ها، کادرهای پزشکی، و مسئولان اجرائی نظام سلامت هستند بیشترین آگاهی‌بخشی و نتایج مفید را داشته باشد.
دکتر مصطفی معین
رئیس انجمن آسم و آلرژی ایران