بانک اطلاعاتی دانه های گرده آلرژی زای شهر تهران شناسایی شده به روش میکروسکوپی

 

 

تاریخچه


آلرژن های استنشاقی یکی از مهمترین عوامل حساسیت های تنفسی و بخصوص بیماری هایی همچون رینیت وآسم آلرژیک هستند و از میان آنها دانه های گرده گیاهان مهمترین و رایج ترین علت بیماری پولینوزیز است. امروزه مطالعه و بررسی گرده ها و تراکم و پراکنش آنها در هوا به عنوان یکی از شاخص های توسعه کشورها در جهت پیشگیری و جلوگیری از هزینه های هنگفت درمان مطرح است.  با توجه به آنکه شهر تهران یکی از کلان شهر های جهان به شمار می آید، یکی از مشکلات افراد در این شهر ناراحتی های شدید آسم و آلرژی با توجه به آلودگی هوا می باشد. همچنین اجتناب از آلرژن‌ها (Allergen Avoidance)، توانایی در شناسایی غلظت گرده‌های گیاهان آلرژی‌زا در هر منطقه شهر تهران و بررسی ارتباط بین شمارش دانه‌های گرده به تفکیک نوع و ارتباط آن با شرایط اقلیمی و فصول مختلف سال از موارد مهمی است که باید به آن توجه شود. گزارش های ابتدایی مربوط به تقویم گرده ای از سال 1952 با مطالعات ابتدایی پزشکان آمریکایی شروع شد و در دهه 60 به اروپا هم گسترش پیدا کرد. در ایران برای اولین بار دکتر کیمیایی (1347-1346) ، دکترشفیعی و دکتر یاسا و همکارانشان به مدت یکسال(1355-1356) گرده های شهر تهران را بررسی کرده و گزارش هجده تا سی و یک گرده از خانواده های گیاهی را در لام های تهیه شده داشتند. سپس در اواخر دهه شصت و ابتدای دهه هفتاد بررسی گرده های آلرژی زای شهر تهران و کرج توسط مرحوم دکترفرهودی و جناب آقای دکتر فرید حسینی در طرح تحقیقاتی جناب آقای دکتر معین و دکترموحدی (1375) انجام شد. دکتر احمد مجد و همکاران از سال 1368 تا کنون به تفکیک در ارتباط با گرده های آلرژی زا شهرهای ایران از جمله تهران طرح های تحقیقاتی متعددی را داشته اند.  در این طرح هدف آن است که مانند بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا در زمینه پژوهش آلرژی دانه های گرده با تهیه بانک اطلاعاتی دانه های گرده و معرفی تراکم و پراکنش گرده ها در همه فصول در شهر تهران و سپس برای سایر شهرهای ایران داشته باشیم . امروزه ارائه روزانه شمارش و تراکم دانه های گرده در وب سایت اختصاصی بسیاری از شهرهای مهم جهان مشاهده می شود. همچنین رسانه ها و سازمان هواشناسی در هر کشوری خود را موظف می داند تا در کنار گزارش های مربوط به هواشناسی، اطلاعاتی در مورد پراکنش روزانه گرده ها به عموم جامعه داشته باشد تا افراد حساس به آلرژی گرده ها بتوانند برنامه پیشگیری از بروز علائم آلرژی خود را تنظیم کنند.
تهیه بانک اطلاعاتی دانه های گرده می تواند در اطلاع یافتن بیماران مبتلا به آسم آلرژیک، رینیت آلرژیک و ورم ملتحمه آلرژیک از غلظت ذرات آلرژیک موجود در هوا، بسیار مهم و مؤثر باشد و سهم بسزایی در ارتقاء درمان بیماران مبتلا به آلرژی داشته باشد.
هدف دیگر این بانک تفکیک دانه‌های گرده و بررسی روش‌های سلول شناسی با استفاده از میکروسکپ‌های نوری و الکترونی به منظور ارائه طبقه‌بندی دانه های گرده‌ است.


 اهداف کلی/ اختصاصی و کاربردی

 

  1. تهیه اولین وب سایت این بانک در مجموعه یاری و قراردادن اطلاعات مربوط به تقویم گرده شهر تهران .
  2.  ارائه گزارش های روزانه/هفتگی/ماهیانه/فصلی و جمع بندی سالیانه  پراکنش گرده‌ها در هر بخش از شهر تهران از طریق وب سایت طراحی شده.
  3.  ارائه یک شناسنامه کامل و دقیق برای هر یک از گونه های گیاهی در وب سایت.
  4. آگاهی دادن به افراد جامعه و آشنا کردن آنها با پوشش های گیاهی و فضای سبزشهرتهران .

روش اجرا
 

ابتدا مناطق بیست و دوگانه شهر تهران به پنج بخش تقسیم شده است. سپس گیاهان کاشته شده در شهر تهران در کلیه مناطق به تفکیک جمع آوری شده و به دقت شناسایی می شوند. سپس برای هر جنس و گونه شناسنامه تهیه شد، که در آن مشخصات کامل اعم از نام جنس، نام گونه، زمان گلدهی، زمان گرده افشانی و تنوع گیاه در مناطق مختلف تهران انجام می شود. با روش های مشاهده مستقیم و استولیز گرده ها و استفاده از رنگ آمیزی های تخصصی از گرده ها به کمک میکروسکپ نوری تصویر برداری انجام می شود. سپس در کلیه مناطق  شهرتهران(شمالی (N)، جنوبی (S) ، شرقی (E) ، غربی (W) و مرکزی (C) با کمک روش gravimetric method و سمپلر Durham شمارش گرده ها انجام می شود و انتخاب مرکز شهر برای سمپلر Burkard (طراحی و ساخته شده توسط جناب آقای دکتر زندیه) در مرکز طبی کودکان در پشت بام مرکز تحقیقات ایمونولوی، آسم و آلرژی ازسال 1389 مطابق با ژانویه2010تا  کنون مارچ2016 انجام می شود. تهیه اسلایدها و رنگ آمیزی آنها  با کمک روش های رنگ آمیزی برای دانه های گرده و استفاده از اطلس های گرده شناسی معروف برای مطابقت دانه های گرده شمارش شده و تفکیک آنها بر اساس (گرده های درختی/علف های هرز/گراس ها) هم صورت می­گیرد. در پایان هرهفته شمارش کل دانه های گرده انجام شده و با داده های محیطی شهر تهران(منظور از داده های محیطی:بیشینه و کمینه دما-رطوبت-وزش باد -فشار-بارش باران-تابش نورخورشید) و آلاینده های هوای شهر تهران(Co–So2–NoxPM10–PM2/5–O3 ) صورت می گیرد.تهیه نمودارهای ماهیانه /فصلی و سالیانه از شمارش گرده ها و بررسی روابط بین شمارش گرده ها با داده های محیطی و آلاینده ها در در هوای شهر تهران با کمک نرم افزارSPSS انجام شده و به ترتیب گرده های گیاهی  شمارش شده از بیشترین گرده ها در هر مترمکعب هوا   به کمترین مشخص شدند.برای درختان /علف های هرز و گراس های شهر تهران (ازسال 2010-2016) تقویم تهیه شده است . در این تقویم دوره گلدهی و دوره پراکنش گرده ها در هوا برای هرگرده (درختی /درختچه ای / علف های هرز و گراس ها )مشخص می شود.
با کمک همکار طرح محترم سرکار خانم مهندس مومنی نژاد فضای وب سایت انتخاب شده شامل: معرفی افراد گروه/ تاریخچه گرده شناسی در ایران، بانک مقالات تخصصی در زمینه گرده و آلرژی به دانه های گرده، معرفی جغرافیای ایران و شهر تهران،  معرفی مناطق بیست و دو گانه شهر تهران ، پوشش گیاهان و تهیه شناسنامه برای هر یک از گیاهان کاشته شده در شهر تهران و بررسی دانه های گرده شمارش شده در کنار داده های محیطی و آلاینده های شهر تهران خواهد بود وبتدریج وارد سایت خواهد شد. تلاش شده تا در ارتباط با پوشش گیاهان در مناطق مختلف به تفصیل توضیح داده شود. بنابراین با کمک نقشه ماهواره ای از مناطق تهران به خواننده این فرصت داده خواهد شد،  تا با کلیک کردن بر روی هر منطقه اطلاعات جغرافیای مربوط به آن و پوشش گیاهان کاشته شده را پیدا کند. این امر برای بیماران جهت تصمیمی گیری در فعالیت های روزانه آنها بسیار مفید خواهد بود. سپس تقویم گرده ای برای هر کدام از گونه ها تهیه شده و با تقویم گرده های دیگر کشور ها در قاره آسیا ، اروپا ، آفریقا و آمریکا مقایسه می شود تا مسافران(توریست ها)که به ایران و تهران سفر می کنند،  چنانچه مبتلا به حساسیت به هر کدام از گونه های انتخابی باشند،  امکان تعیین زمان سفر را داشته باشند. مرحله بعد اعلام نتایج در سایت تحت عنوان Pollen Count و نیز به روزنامه‌ها، اخبار تلویزیون محلی و یا حتی به صورت صفحات نمایش‌گر در میادین اعلام خواهد شد. تشکیل این بانک از پنج سال قبل تاکنون انجام شده و موفق به شناسایی 121 خانواده گیاهی با حدود 570 جنس و گونه در شهر تهران شده است.
لیست اخبار صفحه :1